Vanaf nu kan u luisteren naar een nieuwe HBvL-podcastreeks, getiteld ‘Het Rampenplan’. Daarin blikken we elke tweede dinsdag van de maand terug op een Limburgse ramp. Voor de eerste episode, die twee delen telt, keren we terug naar 8 maart 1984. Die donderdagavond tussen 19 en 20 uur vindt in de Eisdense ondergrond een grauwvuurexplosie plaats. Van alle gevaren in de mijn is grauwvuur de ergste nachtmerrie van de Limburgse kompels. Dat vertelt Armand Caubergs, destijds ingenieur en lid van de reddersbrigade, in de podcast. “Grauwvuur is in feite een kolenstofontploffing. In de mijn is er natuurlijk veel kolenstof aanwezig. In de juiste hoeveelheid, gecombineerd met mijngas en een ontsteking, krijg je een explosie. Zéér gevaarlijk.”

BELUISTER OOK DEEL 2. ‘De Hel van Eisden’: hoe één kompel letterlijk geluk bij een ongeluk had

“Kleren van het lijf gebrand”

Het noodlot slaat die avond keihard toe aan ontginningspijler 5236, op een diepte van ongeveer 700 meter. Een vonk in een schakelkast leidt tot een gigantische explosie. Vijf kompels zijn op slag dood, twee andere mijnwerkers sterven door het inademen van giftige gassen. Slechts één kompel kan op miraculeuze wijze aan de dood ontsnappen.

“Toen we hun lichamen opnamen, bleef het vel aan mijn handschoenen plakken”

Armand Caubergs,

Redder tijdens de mijnramp

De verzengende hitte van de explosie heeft een desastreuze impact op de lichamen van de mijnwerkers, zegt redder Armand. “Ze waren gitzwart. Hun kleren waren van het lijf gebrand en de slachtoffers lagen allemaal in een verkrampte houding. Toen we hun lichamen opnamen, bleef het vel aan mijn handschoenen plakken. Dat beeld zit nog altijd op mijn netvlies gebrand.”

Vital Borkelmans getuigt

In 1984 is ook Vital Borkelmans mijnwerker in Eisden. Hij voetbalt dan nog bij Patro Eisden, later maakt hij carrière bij onder andere Club Brugge en als assistent-bondscoach onder Marc Wilmots. Vital is ten tijde van de ramp mijnmeter: samen met enkele collega’s is hij verantwoordelijk voor het uitzetten van de richtingen waarin de kompels moeten werken. Hij was enkele uren voor de ramp nog aan het werk, exact op de plaats waar de ramp zich voltrok. “Rond 21 uur, ik had net gedaan met trainen, kreeg ik te horen dat er een zware ontploffing was geweest”, zegt Vital. “We zijn met zijn allen toen direct naar daar gegaan. Dat is een beeld dat mij altijd zal bijblijven: het was donker, zoveel mensen, een vrouw die haar man of haar zoon zoekt, families die wachten op nieuws ... En telkens er een mijnwerker bovenkwam, was iedereen aan het applaudisseren. Goed wetende dat er nog mensen onder waren, die het leven hadden verloren.”

Enkele dagen na de ramp gaat Vital weer aan het werk op de plek van het onheil. “Ge ziet daar alles op elkaar liggen, en ge ziet daar dingen ... Pfff, ik kan me nog steeds niet voorstellen dat daar een transformator van 2,5 ton zó ver werd achteruitgeslagen. Dat moet een ravage geweest zijn, wat die mensen daar hebben meegemaakt.”