Ze is de enige vrouw in de podcastreeks van de Tien Grootste Limburgers. Dat heeft niets met de vrouwelijke kunne te maken, wel alles met de bijzonder schaarse kansen die vrouwen door de eeuwen heen kregen om zich te ontplooien. Daar is pas in de 20ste eeuw echt verandering in gekomen. En dat is maar goed ook.

Mooie maagd

Lutgart van Tongeren wordt in de twaalfde eeuw geboren. In 1182. Welke kansen krijgen vrouwen dan? Geen. Maar Lutgart zal wel naam en faam krijgen in een organisatie die dan oppermachtig is en een uitstraling heeft tot in de diepste vezels van de toenmalige samenleving: de Kerk. En ja, ze wordt in Tongeren geboren: een dochter uit een huwelijk tussen een welstellende burger en een edelvrouwe. Vader heeft al afspraken met een koopman om zijn mooie dochter uit te huwelijken, maar haar vrome moeder wil dat Lutgart naar een klooster gaat. En Lutgart? Ze twijfelt. Het mansvolk uit Tongeren en omstreken schuift voor haar gunsten aan. En er is zelfs een nachtelijke minnaar, maar een visioen zal er anders over beslissen. Een verschijning met wondtekens aan voeten en polsen overtuigt haar om een klooster in te stappen.

BELUISTER OOK. Ambiorix en de wraak van Caesar: “Ze zullen zijn naam vervloeken”

Geen Frans

Ja, ze zal het tot heilige schoppen. Een heilige van wie we nogal wat biografische details kennen omdat haar leven kort na haar dood werd beschreven door biograaf en intellectueel Thomas van Cantimpré die haar ook nog eens persoonlijk gekend had. Heiligenlevens moet je met de nuchtere bril van onze tijd natuurlijk met heel veel reserves lezen. De heilige feiten staan daarin niet voorop, wel de gelovigen een levensmodel aanreiken.

En ons Lutgart zal nu eenmaal uitblinken in geloofsijver en mystiek. Haar medezusters willen haar wat graag als abdis, maar zij weigert. Tot twee keer toe. Als ze in een Waals klooster zit, zal ze weigeren Frans te spreken. Want verantwoordelijkheid wil ze niet. Neen, ze wil bidden. Tussendoor doet ze een hartenruil met Jezus himself en helpt ze sukkelaars met een mirakeltje links en rechts.

Haar balorigheid om geen Frans te willen leren, zal zes eeuwen later opgemerkt worden door de jonge Vlaamse beweging. Prompt roept die Lutgart uit tot patrones van Vlaanderen. Wat leidt tot een Vlaamse tempel die de 20ste eeuwse Sint-Lutgardiskerk in Tongeren uiteindelijk is.

BELUISTER OOK. Hendrik van Veldeke, pionier in het Nederlands én Duits

Zwanger

Ze zal ook aan de oorsprong liggen van de Heilig Hart-verering waarmee de Kerk in heel Europa zieltjes wint. Denk aan de Sacré-Cœur in Parijs of aan al die Heilig Hart-ziekenhuizen, -scholen en -kerken bij ons. Maar ze zal ook uitgroeien tot een troostende vrouw voor de gewone mens. In het bijzonder voor jonge vrouwen met een kinderwens. Al is ze nooit moeder geworden, nu nog nemen op haar bidstoel in Borgloon, het oudste bewaard gebleven zitmeubel van Vlaanderen, vrouwen plaats om dan toch eindelijk zwanger te raken.