De pensioenmaatregelen waar de regering net voor het zomerreces een akkoord over bereikte, temperen de stijgende pensioenkosten niet. Integendeel, tegen 2040 verhogen ze de gecumuleerde uitgaven met 0,1 procent van het bruto binnenlands product. Dat alles staat te lezen in een recent rapport van het Planbureau. Schuldige is de pensioenbonus, een beloning van enkele euro’s per dag de iemand langer werkt dan de wettelijke pensioenleeftijd.

Op die manier hoopt de regering meer mensen langer aan het werk te houden, waardoor de pensioenuitgaven vertraagd worden. “Op korte termijn is er inderdaad een klein activerend effect”, zegt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). “Maar op lange termijn moet je hun pensioen toch betalen, en de bonus. Je geeft als overheid dus meer uit dan dat je bespaart doordat mensen iets langer actief blijven.” De professor wijst erop dat eerdere studies, onder meer van de Hoge Raad van Financiën, dit ook al hadden aangetoond. En dat hij daar zelf ook al voor waarschuwde afgelopen zomer

Gat dichtrijden

“0,1 procent van het BBP is weinig”, zegt minister van Pensioenen Karine Lalieux. Maar ze erkent wel “dat er is afgesproken dat de hervorming niet op het budget mag wegen. We zullen dit gat de komende weken moeten dichtrijden.”

Ze wijst er nog eens op dat de maatregel, die normaal zou ingaan op 1 juli volgend jaar, in de eerste jaren wél geld zal opbrengen, volgens haar berekeningen 30 miljoen euro in 2023 en 77 miljoen euro in 2024. Maar de pensioenuitgaven, ondertussen goed voor tien procent van het BBP, zijn bij uitstek materie die je enkel op lange termijn mag bekijken, “en niet als variabele in een budgetbespreking”, zegt Lalieux. “Vandaar dat de bonus begin deze week ook niet op tafel heeft gelegen.”

1 tot 3 euro per dag

Lalieux erkent wel dat er weinig tijd is om te sleutelen aan de bonus. Het bedrag, variërend van 1 tot 3 euro per dag dat iemand langer werkt, moest sowieso nog worden vastgelegd. Maar volgens Baert maakt dat op zich ook niet zoveel uit. “De prikkel om langer te werken is sowieso bijzonder laag. En hoe hoger je die maakt, hoe meer je als overheid uiteraard ook moet uitkeren.” Het vervelende voor de regering is vooral dat ze moet vrezen voor de eerste schijf van 1 miljard euro uit het herstelfonds van de Europese Unie.

Besparing

België krijgt normaal 5,9 miljard euro uit het Europese fonds voor economisch herstel na de coronacrisis. Maar de uitbetaling van dat geld is gekoppeld aan grote hervormingen die budgetneutraal moeten zijn. Als de pensioenhervorming dat in haar totaliteit niet is, dan komt de goedkeuring van een eerste schijf van 1 miljard euro, voorzien voor midden november, in het gedrang.

Lalieux moet dus op zoek naar besparingen binnen haar eigen budget. Ze zegt dat ze eerstdaags de gesprekken wil heropstarten. “We waren aan het wachten op het rapport. Op basis daarvan zullen we de gesprekken voeren.”