Ondanks de rechtszaak die Vlaams energieminister Zuhal Demir (N-VA) is gestart tegen de invoering van het capaciteitstarief, zal de stroomfactuur van een Vlaamse gezin of bedrijf er vanaf 1 januari anders gaan uitzien. Dan zal een deeltje - 7 procent van de factuur - worden bepaald door het piekverbruik: hoe zwaar het stroomnet wordt belast. Het overgrote deel van de factuur blijft afhankelijk van het verbruik.

Bedoeling is om gezinnen en bedrijven ertoe aan te zetten om het verbruik van vooral zware toestellen - denk aan een warmtepomp of een elektrische wagen - te spreiden. Door de energietransitie zullen we immers steeds minder fossiele brandstoffen gebruiken, en meer elektriciteit. Dat zorgt voor een hogere belasting van het stroomnet. Door het net efficiënt te gebruiken en het verbruik te spreiden, kunnen miljarden aan zware investeringen in het net worden vermeden. Op die manier blijven de nettarieven in de toekomst voor iedereen betaalbaar, argumenteert de regulator.

Campagne

Binnenkort start de regulator met een grote campagne om het publiek te informeren over de komst van de tarieven. Kernboodschap: wie zijn verbruik spreidt, zal minder betalen dan wie dat niet doet. De nieuwe campagne wil ook geruststellen. Mensen hoeven hun dagelijkse routine niet om te gooien en het nieuwe tarief zal niet leiden tot een torenhoge stroomfactuur. Een kerstfeestje bijvoorbeeld zal de gemiddelde consument 6,7 euro extra op jaarbasis kosten door het piek(je) in het stroomverbruik.

Een campagne was ook nodig omdat heel wat misverstanden circuleren over het capaciteitstarief. Zo gaat het niet om een bijkomend tarief maar om een andere aanrekening van een deel van de nettarieven. Mensen hoeven ook hun dagelijkse routine niet te veranderen. Het spreiden van het verbruik is vooral nuttig voor zware toestellen. Denk maar aan het draaien van een kookwas of het opladen van de elektrische wagen.

Weinig verandering

Voor de meeste gezinnen zal er op 1 januari betrekkelijk weinig veranderen, klinkt het bij de VREG. Veel hangt af van het profiel en de mate waarin verbruik wordt gespreid. Zo zal een modaal gezin met twee kinderen volgend jaar 11 euro gemiddeld meer betalen aan nettarieven op jaarbasis. Wie een elektrische wagen heeft, zal meer betalen dan vandaag. Maar door bijvoorbeeld ‘s nachts te laden of een slimme laadpaal te gebruiken kunnen ze veel besparen.

Studies wezen eerder uit dat zowat 60 procent van de gezinnen er niet op zullen achteruitgaan. Dat is wel het geval voor een groep van zowat 10.000 kleinere verbruikers, bijvoorbeeld alleenstaanden op een appartementje. Hun nettarieven nemen doorgaans toe. Maar het gaat om relatief kleine bedragen, verzekert VREG-algemen directeur Pieterjan Renier. Ook voor tweedeverblijvers zullen de nettarieven stijgen.

Maandpieken

Concreet wordt het capaciteitstarief berekend op basis van gemeten maandpieken. Dat kan enkel voor wie een digitale meter heeft. Wie een klassieke meter hangen heeft, betaalt een vast bedrag. Er is overigens ook een minimumbedrag voor het gebruik van het net. Het nettarief is ook op elk moment hetzelfde: het verschil tussen dag- en nachturen verdwijnt op die manier voor het netgebruik.

Voor wie een sociaal tarief heeft, verandert er helemaal niets en is het capaciteitstarief niet van toepassing. Zestien procent van de Vlaamse gezinnen heeft een sociaal tarief.