“In het begin was ik in paniek. Ik wou niet stoppen, want ik was bang dat ik alles kwijt zou zijn.”

Het is een citaat uit een van de twintig diepte-interviews die professor Van Hoof en haar team met zelfstandigen hebben gevoerd. Allen kregen ze kanker, allemaal legden ze hun ziel bloot over hoe ze daarmee omgaan. De onderzoekers wilden in opdracht van het Riziv en de Stichting tegen Kanker nagaan hoe hun manier van omgaan verschilt met die van loontrekkenden.

Conclusie: er zijn grote verschillen, en die zijn niet het gevolg van een ander ziekteverloop. Wel van het sociale vangnet dat er voor loontrekkenden veel meer is dan voor mensen die hun eigen baas zijn. “De genezing vertraagt en dat heeft ook te maken met de sociale zekerheid die anders in elkaar zit”, zegt Van Hoof.

Het gaat niet om kleine aantallen: in België krijgen elk jaar ongeveer 10.000 actieve zelfstandigen te horen dat ze kanker hebben. De 70 procent zelfstandigen die alleen in de zaak staan, hebben vaak geen andere keuze dan te sluiten.

Te veel papieren

Soms is het van niet willen stoppen met werken, soms is het van niet kunnen. “Het is natuurlijk de aard van het beestje: ze willen ondernemen”, zegt Van Hoof. “Maar vaak zijn het ook schrijnende verhalen. Zo veel papieren invullen voor zo weinig geld dat je maar gewoon weer gaat werken, was een vaak gehoorde redenering.”

Er is daarom een aanpassing nodig aan het socialezekerheidsstelsel, zegt Van Hoof. “Zodat zelfstandigen kunnen terugvallen op een hogere uitkering en niet om die reden vervroegd weer gaan werken”, zegt Van Hoof. “Het traject van werkhervatting is ook te inflexibel, het is alles of niets. Dat is niet afgestemd op de realiteit, waarbij je soms genoodzaakt bent langzaam op te bouwen én dat langer te kunnen volhouden.”

Maar ook de boekhouder heeft verantwoordelijkheid, zegt Van Hoof. “Door de fiscale optimalisatie keren veel ondernemers zichzelf een laag loon uit. Maar dat loon bepaalt de uitkering, en dat leidt ertoe dat die vaak heel erg laag is. Zelfstandigen onderschatten dat vaak, want je start als het goed gaat, in de fleur van je leven. Ik heb dikwijls gehoord: verdorie, had ik maar. We moeten ons bewust zijn van alle elementen in dat spel.”