Op 18 november 1952, tijdens de Koreaanse Oorlog, steeg de toen 27-jarige Williams met een F9F Panther – het eerste straalvliegtuig dat gebruikt werd door de Amerikaanse marine – op vanop het vliegdekschip USS Oriskany, voor een patrouille boven het grensgebied tussen Korea en China, en niet ver van de Sovjet-Unie in het oosten. De Verenigde Staten steunden in dat confict de Zuid-Koreanen, terwijl China en de Sovjet-Unie aan de zijde van het communistische Noord-Korea stonden.

Tijdens die patrouille kregen Williams en zijn collega zeven Sovjet-MiG-15-gevechtsvliegtuigen in het oog, die op weg waren naar het vliegdekschip en haar omvangrijke escorte. Op bevel van zijn commandant gingen de twee Amerikaanse jets tussen de Sovjets en de schepen vliegen, waarna de Sovjets prompt het vuur openden op Williams. Net op dat moment kreeg de man het bevel om het vuur niet te openen op de vijandige vliegtuigen, maar hij antwoordde: “I am engaged” (vrij vertaald: “Ik ben al betrokken in een vuurgevecht”, red.).

263 kogelgaten

Williams wist ook dat de Sovjet-vliegtuigen sneller waren dan het zijne, vluchten was dus geen optie. “Op dat moment was de MiG-15 het beste gevechtsvliegtuig ter wereld. Mijn vliegtuig was vooral geschikt voor bombardementen, niet voor luchtgevechten”, aldus de piloot. Wat volgde, was ondanks dat nadeel een half uur durend luchtgevecht, waarbij Williams constant moest draaien zodat zijn tegenstanders hem niet uit de lucht konden schieten.

De Amerikaanse piloot vuurde tijdens dat gevecht alle 760 stuks munitie af die hij ter zijner beschikking had en schoot daarmee vier MiG’s neer, een vijfde werd verjaagd door een ander Amerikaans vliegtuig dat hem te hulp was geschoten. Maar Williams werd zelf ook geraakt: na zijn landing werden er maar liefst 263 kogelgaten geteld in zijn toestel, dat zich in zo’n armetierige staat bevond dat het even later in zee zou worden geduwd.

Vrees voor Derde Wereldoorlog

Het incident – waarbij Amerikaanse en Sovjet-vliegtuigen voor het eerst rechtstreeks met elkaar in gevecht kwamen – werd tot op het hoogste niveau besproken. “Williams werd persoonlijk ondervraagd door verschillende hooggeplaatste admiraals, de minister van Defensie, en de president (Dwight Eisenhower, red.). Daarna kreeg hij het bevel om niet te spreken over het incident, omdat men vreesde dat het zou leiden tot een vernietigende toename van spanningen tussen de VS en de Sovjet-Unie, en mogelijk een Derde Wereldoorlog zou veroorzaken”, beschrijft de Amerikaanse marine de feiten nu.

Alle bewijs van het luchtgevecht – en dus ook de onwaarschijnlijke prestatie van Williams – werden bijgevolg meteen als top secret bestempeld. Williams kreeg in 1953 weliswaar een Silver Star, de derde hoogste Amerikaanse militaire onderscheiding, maar hij moest wel geheimhouding zweren. Hij kon dus pas in 2002, toen de archieven over het incident vrijgegeven werden, aan zijn familie en vrienden vertellen over zijn krachttoer.

Campagne voor medaille

In de daaropvolgende jaren voerden verschillende belangengroepen van Amerikaanse veteranen een campagne om Williams de Medal of Honor, de allerhoogste Amerikaanse militaire onderscheiding toe te kennen. Zover gaat de Amerikaanse marine niet: in december werd beslist dat Williams het Navy Cross zou krijgen. De ceremonie vond vrijdag plaats in zijn thuisstaat Californië.

“Royce Williams is een ‘Top Gun’-piloot als geen andere, een Amerikaanse held voor de geschiedenis”, zegt parlementslid Darrell Issa, die mee de forcing voerde om de piloot een hogere onderscheiding te geven. “Het gaat om het meest unieke luchtgevecht tussen de VS en de Sovjet-Unie in de geschiedenis van de Koude Oorlog. Het heroïsme en de moed die hij 70 jaar geleden 35 minuten lang toonde in de hemel boven de Stille Oceaan en Noord-Korea redde het leven van zijn medepiloten en de opvarenden van het schip. Zijn verhaal, dat nu volledig verteld wordt, is er één voor de eeuwigheid.”