Praktisch

Aard van de wandeling

Gevarieerde tocht met behoorlijke hoogteverschillen door de Vallei van de Abeek met moeras- en heidegebied, akkers, bossen en weiland. Niet geschikt voor kinderwagens, stevige schoenen aangewezen.

Afstand

3,9 kilometer

Signalisatie

Zwarte pijl, tekening van Bruegel

Parking/Start

Ooievaarsnest, Hoogstraat 4 in Grote-Brogel (Peer)

Meer info

www.abeek.be

Op een grauwe, miezerige ochtend staan we in een bosrijk deel van Grote-Brogel voor de vroegere pachthoeve Ooievaarsnest, een door klimop overwoekerde ruïne. Volgens de overlevering werd hier Pieter Bruegel geboren. Geschiedkundige scherpslijpers lopen nu misschien al naar hun laptop om een corrigerende lezersbrief te schrijven, maar Paul Capals is formeel: “We zijn voor 99 procent zeker dat hij rond 1525 het levenslicht zag in Grote-Brogel en voor 98 procent dat zijn wieg precies op deze plek stond.”

Hoe zouden wij het in ons hoofd halen om zijn bewering in twijfel te trekken? Onze gids is al decennia voorzitter van de Bruegelkring in Peer en levert in het boek Pieter Bruegel, een Limburger?! – hij schreef dat samen met de historici Jo Corstjens en Jos Henckens – een mand argumenten aan. Om zijn stelligheid over het geboortehuis van de zestiende-eeuwse schilder kracht bij te zetten, wijst hij op de startplaats van de wandeling naar een replica van Bezoek aan het pachthof. Op dat doek schilderde Pieter Bruegel een huiselijk tafereel met de hoeve als decor. “In deze buurt was er maar één boerderij, dat móet het Ooievaarsnest geweest zijn”, zegt Paul Capals met overtuiging. Zonde dat er nog geen concrete restauratieplannen zijn. Hoe langer het uitstel, des te groter het prijskaartje.

Bokrijk

Capals is ook vrijwilliger van Natuurpunt en kent het gebied als zijn binnenzak. Hij is in het gezelschap van Freddy Janssens, eveneens Natuurpunt-medewerker en conservator van de Vallei van de Abeek. Kortom, we mogen op pad met twee kenners. Al na twintig meter stoppen we bij het eerste infobord met QR-code. Even scannen en we horen de welluidende stem van Ann Reymen. We leren onder meer dat we door een gebied van 240 hectaren wandelen en dat je hier enkele van de mooiste elzenbroekbossen van Vlaanderen vindt. “In het voorjaar kleuren die geel van de dotterbloemen”, verduidelijkt Freddy.

Door de veelvuldige regen van de afgelopen weken is het op sommige plekken bijzonder zompig, maar de vlonderpaden zorgen ervoor dat we droge voeten houden. Na een paar honderd meter houden we halt bij een infobord met uitleg over de Olieslagmolen van Ellikom, bouwjaar 1702. In 1963 werd de molen heropgebouwd in Bokrijk. Dat gebeurde op initiatief van Jozef Weyns, de eerste conservator van het openluchtmuseum. Opmerkelijk: hij wilde het domein aanvankelijk Het land van Bruegel noemen.

Hoge Venen

We stappen verder en merken dat het landschap steeds heuvelachtiger wordt. Als je hier geblinddoekt wordt gedropt, waan je je in de Hoge Venen. Er komt behoorlijk wat klim- en daalwerk bij kijken, maar geen paniek: je hoeft geen geoefende alpinist te zijn om van deze tocht van bijna vier kilometer te genieten. Onderweg vertelt Freddy Janssens over de fauna en flora in de Vallei van de Abeek. De goudveil, de beekprik, de ijsvogel, het moerasviooltje, de kleine parelmoervlinder … Zijn opsomming klinkt bijna als een gedicht. Maar waar zit dan de ringslang?

“Weinig kans dat we die vandaag gaan zien”, zegt Freddy. “Het is best een indrukwekkend, maar schichtig reptiel. Ongevaarlijk ook. Het legt zijn eieren het liefst op een warme plek. Een composthoop, bijvoorbeeld. Daarom worden in dit gebied broedplaatsen gecreëerd met mest en hooi.”

Galloways

Oké, dan maar geen ringslang. Plots blijft Paul stilstaan. Hij sticht even verbale verwarring met een woordspeling: “Een rode loper!” In de verte komt een jogger in rood trainingsvest aangelopen. Blijkt het de uitbater van de naburige camping Kempenheuvel te zijn. Hij stopt even voor een praatje. “Dag heren, wat een boeiende omgeving is dit. Toen ik hier achttien jaar geleden neerstreek, had ik nooit kunnen vermoeden hoe mooi de natuur in je achtertuin kan zijn.”

Freddy knikt. “We doen met Natuurpunt al jaren grote inspanningen om de Vallei van de Abeek zo intact mogelijk te houden. In de vorige eeuw werden in deze omgeving heel wat koterijen illegaal opgetrokken. Om de natuur maximale kansen te geven, hebben we de meeste van die bouwwerken verwijderd en de vijvers opnieuw ingericht om amfibieën, libellen en andere waterdieren aan te trekken. Met goed gevolg. We krijgen onder meer de ijsvogel geregeld op bezoek. Hij jaagt op kleine visjes en heeft daarom helder water nodig. Een ander voorbeeld van onze inspanningen is de plaatsing van galloways om het heidelandschap te herstellen. Het wegvallen van het onderhoud door onze voorouders leidde tot verbossing, waardoor de heide afstierf. De galloways nemen die taak over omdat ze makkelijk ruw voedsel verteren, denk aan bramen, takken en grassen.”