WHO-epidemioloog Maria Van Kerkhove vertelt in Nature hoe de politiek over de hele wereld “de vooruitgang belemmerde” van het onderzoek. De toenmalige Amerikaanse president Donald Trump beweerde vroeg in de coronapandemie dat het virus afkomstig was uit een Chinees laboratorium. China wees juist weer terug naar de Verenigde Staten. “Onder die druk moest dit onderzoek plaatsvinden”, vertelt de Nederlandse viroloog Marion Koopmans aan het ANP. Zij ging in de eerste fase van het onderzoek mee naar Wuhan, waar het virus eind 2019 voor het eerst werd ontdekt.

Het onderzoeksteam publiceerde in 2021 over de eerste fase van het onderzoek naar de oorsprong van het coronavirus. Daarin werden vier mogelijke scenario’s geschetst. De meest aannemelijke is dat het virus zich verspreidde van vleermuizen op mensen, misschien met nog een ander dier ertussen. De tweede fase van het onderzoek moest vaststellen wat er precies is gebeurd. Twee jaar later heeft de WHO dat plan echter opgegeven.

Inmiddels is te veel tijd verstreken om sommige gegevens nog te verzamelen die nodig zijn om vast te stellen waar het virus vandaan komt. “Ik vind de vraag ‘wat is er nou precies gebeurd?’ nog steeds heel valide”, zegt Koopmans. “Maar ik denk niet dat we daar nu ooit nog achter gaan komen.”

Koopmans ziet dat het aan meerdere kanten fout ging. “Je kunt zeggen dat China transparanter had moeten zijn, maar ook de WHO heeft het niet altijd handig gespeeld.” Voor het onderzoek is een basis van vertrouwen nodig, stelt de viroloog. “Dus dan werkt het niet als daar wederzijdse beschuldigingen bovenop liggen.” Ze merkte al langer dat het onderzoek naar de oorsprong van het virus werd tegengewerkt. “Bij het eerste rapport klonk er al kritiek over wat er allemaal zou missen, terwijl nog niemand het rapport had ingezien.”