“De plotse en forse temperatuurstijging zorgt ervoor dat het systeem in de stratosfeer, 50 kilometer boven ons, helemaal in de war raakt”, zegt weerman Frank Deboosere. “Op een paar dagen tijd kan de temperatuur er stijgen met tientallen graden, van pakweg -80 graden naar 40 graden Celsius. En als dat gebeurt, is het een mogelijke voorbode van een koudegolf die binnen vier tot acht weken ons land zou kunnen treffen.”

“Wanneer de polaire vortex – het gebied in de stratosfeer waarlangs de winden in westelijke richting draaien – verstoord raakt, kan die storing zich verderzetten naar de troposfeer, de onderste kilometers boven ons aardoppervlak. Daar waar ons weer wordt gemaakt. Het gevolg daarvan is dat de normale westenwinden kunnen omdraaien naar meer koude oostelijke winden.”

Zo’n “sudden stratosperic warming” komt volgens meteorologen ongeveer elke twee jaar voor. De laatste die werd waargenomen was volgens Roose op 5 januari 2021. “Een paar weken later werd het noorden van Amerika getroffen door een zware sneeuwstorm, met meer dan 300 doden en 27 miljard dollar schade, aldus NoodweerBenelux.

Klimaatopwarming

“Het hoeft niet zo te zijn”, verduidelijkt Deboosere nog. “Voor hetzelfde geld gebeurt er helemaal niets. We zijn nu al 20 februari. De kans dat we half maart een Elfstedentocht kunnen organiseren is bijzonder klein. Ja, er kan sneeuw vallen, maar in maart hebben we meestal hier en daar wat sneeuw. Daarover nu al grote voorspellingen doen, is wat voorbarig.”

Of zo’n “sudden stratosperic warming” verband houdt met de klimaatopwarming? Allerlei oorzaken werden eerder al genoemd in wetenschappelijke artikels. Waaronder windpatronen in de tropen, de zonnecyclus, de sneeuwbedekking in Eurazië in de maand oktober en klimaatfenomeen El Niño. Maar bewijs kwam er nooit. “We stellen vast dat het gebeurt, maar we weten nog altijd niet wat zo’n verstoring in de hand werkt”, besluit Deboosere.