De Nederlandse onderzoeker Kathleen Beckers analyseerde samen met haar Belgische collega Emmi Verleyen zo’n vijfhonderd krantenartikelen van De Standaard en Het Laatste Nieuws (2015-2020). “Als journalisten in een krantenartikel naar een ‘asielzoeker’ verwijzen, dan heeft dat artikel drie keer meer kans om een negatieve toon te hebben dan wanneer de termen ‘(im)migranten’ of ‘vluchtelingen’ worden gebruikt”, stellen de onderzoekers. 

“Een nieuwsbericht kan bestaan uit meerdere frames en kan meerdere actoren bevatten”, legt Verleyen uit. “Een frame is een denkkader dat via woorden en beelden een betekenis geeft aan de realiteit. Aan de hand van die woorden en beelden kan er een negatieve of positieve focus worden gelegd.”

Framing

In de onderzochte artikels kwam een negatieve framing het meest voor, bij zowat zestig procent van de artikels. “Zo ging het nieuws vaak over de organisatorische problemen die gastlanden bij de aankomst van asielzoekers, vluchtelingen en migranten ervaren”, zegt Verleyen. “Ook werd frequent gesproken over een algemene, economische of culturele dreiging.” 

In 42 procent van de onderzochte artikels kwamen asielzoekers, vluchtelingen en migranten als slachtoffer in het nieuws. In die stukken werd bijvoorbeeld verwezen naar de slechte leefomstandigheden, of hoe ze slachtoffer waren van racisme. Wanneer de term ‘asielzoekers’ werd gebruikt, was er ook een lagere kans dat een slachtofferframe aan bod kwam. 

In vijftien procent van de artikels kwam immigratie positief aan bod. In dat laatste geval wordt bijvoorbeeld benadrukt welke culturele en economische opportuniteiten immigratie kan bieden voor het gastland.

Periode

“We onderzochten ook of er een verschil was tussen de jaren van de Europese vluchtelingencrisis (2015-2017) en de jaren erna (2017-2020)”, legt Verleyen uit. “Als we kijken naar het voorkomen van de verschillende frames, zien we vooral een toename van het slachtofferframe tijdens de crisisjaren.” Verder vonden de wetenschappers geen verschillen tussen stukken in De Standaard of Het Laatste Nieuws qua voorkomen van bepaalde nieuwsframes. 

De term vluchteling (vijftig procent) komt het vaakst voor in de artikels, gevolgd door migranten (27 procent) en asielzoekers (25 procent). De termen vluchtelingen en asielzoekers kwamen vaker voor tijdens de crisis, terwijl de bredere term migrant meestal werd gebruikt tijdens de niet-crisisjaren. De Standaard lijkt de bredere term (im)migrant het liefst te gebruiken, terwijl Het Laatste Nieuws de termen asielzoeker en vluchteling hanteert. 

“De vraag is hoe bewust journalisten omgaan met de begrippen asielzoekers, vluchtelingen en migranten”, besluit Beckers. “Eerder onderzoek toonde aan dat de framing van immigratienieuws de publieke perceptie over immigratie kan beïnvloeden. Hoe over immigratie wordt bericht, kan de publieke opinie rond het thema beïnvloeden, zoals over de opvangcrisis aan het Klein Kasteeltje.”