De cijfers komen uit het jongste rapport van het Monitoringcomité. Dat is een groep topambtenaren die de begrotingscijfers tegen het licht houdt. Hun rapport geldt als de officiële start voor de federale begrotingscontrole, en De Standaard kon het werkstuk al inkijken. En die cijfers zijn – toch voor dit jaar – een stuk beter dan verwacht. De begroting van alle Belgische overheden samen zou dit jaar eindigen met een tekort van 27,4 miljard euro. Bij de begroting die in oktober vorig jaar bij de Europese Commissie werd ingediend, ging men nog uit van 33,6 miljard euro. Dat is dus een verbetering met meer dan 6 miljard euro. Ongeveer de helft van die verbetering komt op het conto van de regio’s. De federale begroting verbetert met 3,2 miljard euro en landt dit jaar op een tekort van 20,5 miljard euro.

Het Monitoringcomité ziet drie belangrijke factoren die de federale verbetering verklaren. Door de fors lagere energieprijzen valt de kost voor het sociaal tarief 926 miljoen euro lager uit dan verwacht. Het uitgebreide sociaal tarief wordt bovendien afgebouwd in de loop van dit jaar. Door de lager dan verwacht inflatie – en latere indexatie van de lonen – zullen de verschillende departementen 850 miljoen euro minder moeten uitgeven. Tot slot staat de sociale zekerheid er 1,1 miljard euro beter voor dan verwacht. De lager dan verwachte inflatie heeft ook als effect dat de uitkeringen later geïndexeerd worden.

Ratingverlaging

Maar die cijfers zijn geen reden om de champagnekurken te laten ploffen. Het tekort van alle Belgische overheden blijft nog altijd hangen op 4,8 procent van het bbp. Dat blijft een heel eind boven de 3 procent van het bbp dat Europa wenselijk vindt. Bovendien is het Monitoringcomité weinig optimistisch voor de komende jaren als er niet grondig wordt hervormd. Bij ongewijzigd beleid bedraagt het tekort volgend jaar ook zo’n 27,5 miljard euro, maar dat loopt op tot niet minder dan 41,6 miljard euro in 2028. Onze schuldgraad stijgt dan naar 117,6 procent van het bbp, tegenover 106 procent vandaag.

Het gevaar van zo’n kleiner dan verwacht tekort – dat nog altijd erg groot blijft – is dat de urgentie wegebt om serieus te hervormen, terwijl de belangrijkste problemen, zoals de oplopende vergrijzingskosten en de lage werkzaamheidsgraad, structureel zijn. Aan de andere kant neemt de externe druk wel toe. Het ratingbureau Fitch waarschuwde vorige week nog dat België een ratingverlaging mag verwachten als het haar zaakjes niet op orde krijgt. Later deze week komt Standard and Poor’s, een ander ratingbureau, met haar aanbevelingen voor België. Bovendien start de Europese Commissie volgend jaar opnieuw met een strikter toezicht op de Europese begrotingen nadat het de teugels wat liet vieren door de coronapandemie en de Oekraïnecrisis.