1. Wat heeft Trump gezegd?

Op zaterdagochtend schreef de ex-president en huidig presidentskandidaat op zijn website Truth Social: "de ver vooroplopende Republikeinse kandidaat en voormalige president van de Verenigde Staten van Amerika zal volgende week dinsdag gearresteerd worden. Protesteer, neem ons land terug!"

Kort daarna gaf een Trump-woordvoerder aan dat die voorspelling niet gebaseerd was op een formele melding van het Amerikaanse gerecht. Trump baseerde zich volgens zijn advocaten op "persberichten" over het onderzoek rond de betaling van zwijggeld door Trumps voormalige advocaat Michael Cohen aan pornoactrice Stormy Daniels in 2016. Die zaak kwam recent in een stroomversnelling terecht. Afgelopen vrijdag maakten Amerikaanse media bekend dat verschillende federale en lokale ordediensten in New York hun praktische voorbereidingen overlopen hadden voor een mogelijke nakende aanklacht tegen Trump. Maar het staat niet vast dat die aanklacht ook dinsdag ingediend wordt.

2. Waarover gaat de zaak?

Pornoactrice Stephanie Clifford – artiestennaam Stormy Daniels – beweert dat ze met Trump een affaire heeft gehad. In de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016 wilde ze met het verhaal naar buiten komen. Maar Daniels zag daarvan af, nadat ze 130.000 dollar (121.000 euro) zwijggeld had gekregen van Cohen. Trump betaalde die som later terug aan zijn advocaat, maar het geld werd door zijn bedrijf valselijk ingeboekt als juridische kosten. Dat kan grond zijn voor een dubbele aanklacht wegens fraude en het schenden van de wetgeving rond campagnefinanciering. Het afkopen van Daniels’ stilzwijgen in de laatste dagen voor de verkiezingen kan beschouwd worden als een illegale campagnegift. De verwachting is dat de New Yorkse aanklager Alvin Bragg Trump verantwoordelijk zal houden als spilfiguur in de operatie.

Bragg nodigde Trump recent uit om te getuigen voor een grand jury, een volksjury die beoordeelt of er voldoende aanwijzingen bestaan voor een aanklacht. Juridische deskundigen lazen die uitnodiging als een teken dat een strafrechtelijke aanklacht op til is.

3. Hoe ernstig is dat?

Tegen Trump lopen verschillende andere onderzoeken, onder meer naar zijn rol bij de bestorming van het Capitool en het achterhouden van geheime overheidsdocumenten. Maar tot nu toe was het nog steeds wachten op een eerste aanklacht. Dat zou meteen een primeur zijn voor een Amerikaanse oud-president en een belangrijk feit in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2024. Als het tot een aanklacht komt, riskeert Trump in het uiterste scenario een gevangenisstraf van vier jaar.

4. Zullen de autoriteiten Trump behandelen als elke andere burger?

Indien hij aangeklaagd wordt, moet Trump zich wellicht aanmelden bij de rechtbank, waar dan ook zijn vingerafdrukken worden afgenomen en een mugshot wordt gemaakt. De kans is reëel dat de ex-president op een aantal punten een voorkeursbehandeling zou krijgen. Het is mogelijk dat Trump niet in de handboeien wordt geslagen zoals gebruikelijk is, en dat hij niet in een ordinaire cel moet wachten tot hij voor de rechter moet verschijnen. De hele procedure zou wellicht ook zo snel mogelijk afgehandeld worden. Gezien de niet-gewelddadige aard van de beschuldigingen zou Trump wellicht meteen vrijgelaten worden na zijn voorgeleiding.

5. Wat is zijn juridische strategie?

Ondanks Trumps onvoorspelbare aard hebben verschillende leden van zijn juridisch team verklaard dat ze verwachten dat hij zal meewerken, schrijft The New York Times. Nieuwszender CNN bericht dat zijn advocaten een verzoek zouden overwegen om een hoorzitting op afstand te organiseren, maar dat Trump zelf ook wel wat ziet in een publieke verklaring bij de rechtbank. Door nu al openlijk te anticiperen op een eventuele aanklacht, neemt hij op gekende trumpiaanse wijze de vlucht vooruit.

6. Krijgt zijn oproep tot protest gehoor?

Trump bleek eerder bereid om een explosieve situatie te escaleren wanneer hij zich in het nauw gedreven voelt. Zijn oproep aan zijn aanhangers om op 6 januari 2021 naar het Capitool te marcheren, waarna de bestorming van het parlementsgebouw volgde, staat in het collectieve geheugen gegrift.

Sommige Trump-aanhangers uitten op sociale media anonieme dreigementen dat het menens wordt. Het is onduidelijk in welke mate ze ook bereid zijn om nieuwe grootschalige rellen te organiseren.

Ali Alexander, een van de leidende figuren achter de Stop the steal-demonstraties na de verkiezingen van 2020, twitterde dat hij en zijn aanhangers "niet fysiek zullen protesteren". Hij is naar eigen zeggen "met pensioen" en heeft sinds 6 januari genoeg problemen met de overheid. Ook Alex Jones, een andere invloedrijke pro-Trump complotdenker, gaat volgens Alexander "niet protesteren".

Aanklager Bragg meldde in een bericht aan zijn medewerkers dat hij geen begrip zal tonen voor "pogingen om onze dienst of de rechtsstaat in New York te intimideren."

Voor komende zaterdag kondigde Trump intussen zijn eerste rally aan als presidentskandidaat. Die gaat door in Waco, de plek in de staat Texas waar een confrontatie tussen religieuze extremisten en de ordediensten in 1993 een bloedbad veroorzaakte.

7. Hoe loyaal zijn Trumps partijgenoten?

Republikeinen die zelf ambitie lijken te koesteren om het tegen Trump op te nemen als presidentskandidaat, gingen strategisch om met de zaak.

Trumps voormalige vicepresident Mike Pence richtte zijn pijlen vooral op de aanklagers in een interview met de uiterst rechtse nieuwssite Breitbart News. Hun onderzoek rook naar "politieke vervolging" door "radicaal-links", aldus Pence.

Onder Trump-loyalisten nam intussen de kritiek toe op zijn gedoodverfde rivaal in de Republikeinse primaries, Ron DeSantis. Hoewel DeSantis gouverneur is van Florida, de staat waar Trump woont, hield hij het voorlopig bij radiostilte.