Het was jarenlang een weetje waar mee te scoren viel op café. De voorouders van Ludwig van Beethoven waren Vlamingen, de componist heeft dus Vlaamse roots en daarom is zijn familienaam ‘van’ Beethoven en niet ‘von’ Beethoven. Vandaag zijn er in Vlaanderen nog altijd 145 ‘van Beethovens’, waarvan één tak een genetische link naar de befaamde componist heeft.

Dat laatste is niet helemaal waar, zo blijkt nu na nieuw DNA-onderzoek door genetisch genealoog Maarten Larmuseau, zijn collega’s aan de KU Leuven en een consortium van internationale wetenschappers. Zij analyseerden daarvoor vijf haarlokken van de componist en onderwierpen zijn stamboom aan een grondige revisie.

Buitenechtelijk kind

Aert Van Beethoven, de voorvader van de componist, werd in de 16de eeuw wel degelijk geboren in Kampenhout. Ook zijn kinderen en hun nakomelingen bleven in Vlaanderen wonen, tot Lodewijk van Beethoven – de grootvader van Ludwig – zijn muzikale vleugels uitsloeg en naar Bonn trok. En daar neemt de stamboom mogelijk een onverwachte wending. Van Johan, de vader van Ludwig, werd nooit een doopakte gevonden, waardoor al meermaals geopperd werd dat hij mogelijk een buitenechtelijk kind was.

Het onderzoek van Larmuseau en zijn collega’s zet die theorie van een buitenechtelijk kind in de stamboom nu kracht bij. Want een genetische link blijkt er niet te zijn tussen Aert en Ludwig. Een match is er niet in het mannelijke Y-chromosoom. “Op basis van onze gegevens kunnen we niet met zekerheid zeggen in welke generatie de buitenechtelijke verwekking plaatsvond”, zegt professor Larmuseau. “Onze resultaten tonen wel aan dat we moeten zoeken in de directe vaderlijke lijn van de componist, maar geven geen uitsluitsel: we weten dus niet of het om hem gaat, enkel dat er minstens één ‘koekoekskind’ zit in deze tak van de stamboom.”

“Maar”, zo benadrukt Larmuseau, “Ludwig van Beethoven en zijn Belgische verwanten leiden allemaal terug naar dezelfde gemeenschappelijke voorvader, Aert van Beethoven. Ze zijn dus wel degelijk nog steeds familie van het muzikale genie.” Alleen de genetische overeenkomst ontbreekt.

Doodsoorzaak

Het DNA-onderzoek leert ook meer over de doodsoorzaak van de componist. Van Beethoven had meerdere genetische risicofactoren voor leveraandoeningen en was ook ooit besmet met hepatitis B. “Gecombineerd met zijn alcoholconsumptie, die volgens sommige bronnen aanzienlijk was, zouden al die elementen zijn levercirrose verklaren”, zegt Larmuseau. “Die aandoening wordt beschouwd als de meest waarschijnlijke oorzaak van Beethovens overlijden op 56-jarige leeftijd.”