Al sinds 2013 houdt ons land een lijst bij met mannen en vrouwen die gevaarlijk zijn. Het gaat om personen die enerzijds een extremistische ideologie aanhangen, en anderzijds gewelddadig gedrag vertonen.

Vandaag telt de lijst 700 namen. De lijst, die ondertussen de ‘Gemeenschappelijke Gegevensbank Terrorisme, Extremisme en Radicalisering’ (GGB) heet, telt 610 islamradicalen. Maar ook 66 personen met sympathie voor rechts-extremisme, en 14 mensen omwille van hun aanhang voor links-extremisme.

De lijst is het kloppend hart waar rond de strijd tegen terreur in ons land is gebouwd. Maar de ministerraad keurt deze vrijdag een wetsontwerp goed op voordracht van Van Quickenborne, om een aantal aanpassingen te maken.

Uit de wapenkamer

Zo stond ook Jürgen Conings op de GGB, toen hij op 17 mei 2021 een collectie wapens buit maakte in de kazerne van Leopoldsburg, en spoorloos verdween. Conings had op dat moment, ondanks de lijst, nog zijn veiligheidsmachtiging bij het leger, waardoor hij in de wapenkamer kon.

Een nieuwe wet moet de informatie over de GGB beter doen doorstromen. Zo wordt de situatie van alle mensen op de GGB maandelijks besproken op een vergadering waarbij het parket, de staatsveiligheid, de federale en lokale politie, én veiligheidsdiensten zoals ADIV en OCAD aanschuiven. Zo’n vergadering heet een Local Task Force (LTF).

Maar omdat er véél namen op de lijst staan, worden vaak enkel de meest risicovolle personen besproken en komt niet iedereen aan bod.

Het wetsontwerp van Van Quickenborne verplicht nu dat iedereen op de GGB minstens twee keer per jaar besproken moet worden binnen de LTF. In het geval van Conings had dat ervoor kunnen zorgen dat het ADIV, de veiligheidsdienst van het leger, zijn veiligheidsmachtiging introk.

Wapenvergunning kwijt?

Ook verplicht het wetsontwerp om de toestand van een persoon op de GGB te herevalueren wanneer zijn dreigingsniveau wordt aangepast. Het LTF moet dan bijvoorbeeld bestuderen of de veiligheidsmachtiging, de wapenvergunning of de verblijfsvergunning moet worden ingetrokken.

“Dat wordt niet automatisch ingetrokken”, zegt het kabinet. “Dat mag logisch klinken, maar in sommige gevallen zou je zo mensen op de lijst kunnen verontrusten. Ze zouden zo te weten kunnen komen dat er een onderzoek tegen hen loopt.”

Medisch beroepsgeheim

Inspecteur Thomas Monjoie (29) werd op 10 november in de Aerschotstraat in Schaarbeek neergestoken door Yassin Mahi (32), een man die als geradicaliseerde moslim op de GGB stond. Meer nog: Mahi had zich ’s ochtends aangeboden bij de politie, met de boodschap dat hij haat voelde voor politiemensen.

Hij werd door een patrouille naar een psychiatrisch ziekenhuis gebracht, maar de agenten mochten aan het verplegend personeel niet vertellen dat hij gevaarlijk was. Daardoor kon Mahi het ziekenhuis ontvluchten, en Montjoie tegenkomen.

Mazen in het net sluiten

Het wetsontwerp geeft politiemensen nu de mogelijkheid om dergelijke informatie wel te delen met medisch personeel, als iemand op de OCAD-lijst staat.

“De OCAD-lijst krijgt tanden”, zegt Van Quickenborne. “Het is een cruciaal instrument in de bestrijding van extremisme en terreur, waarvoor we ook in het buitenland geprezen worden. Maar de recente dossiers wezen ons op specifieke mazen in het net. Hiermee kunnen we die mazen sluiten. We willen gevallen van problematische radicalisering zo snel mogelijk op de radar krijgen. Dat kan door alle informatie samen te brengen en zo, geval per geval, af te stemmen welke aanpak het meest aangewezen is: preventief als het kan, repressief als het moet.”